मधेस, सवैको ‘कि–प्लेस’ किन ?

'एक मधेस एक प्रदेशको नारा दिएर मधेसी जनताको भावना जित्दै केन्द्रिय
सत्तामा अन्य राजनीतिक दललाई पछि पारेर संविधानसभामा एकछत्र मधेसी नेतालाई पठाएको मधेस किन आज अझै पीडामा छ ?'
...............................................

-विनोद ढकाल

नेपाली राजनीतिले लिएका अनेकन मोडहरुले मधेसलाई उपेक्षा गरेको अनुभुति हुन्छ । केन्द्रिय सत्ता प्रणालीको यात्रा यहाँसम्म आइपुग्दापनि मधेसले आफ्ना प्राथमिक अधिकार प्राप्त गर्न सकेन । छ सय एक सदस्यीय संविधानसभामा मधेसी मुलका सभासदहरु बहुसंख्यक छन् तर त्यहि मधेसले अहिलेसम्म न्यायको सास फेर्न पाएको छैन । सुगम रहेर पनि अनेक हिसावले दुर्गमको नियती भोगिरहेको मधेसले संघियतामा आफ्नो स्वतन्त्र र आत्मनिर्भरताको अधिकार पाउँदामात्र विकास हुन्छ भन्ने विचार अहिले मधेसी कोणबाट आउने गरेको छ । तर, मधेसले आफ्नो विकासका लागि नयाँ र विचारपूर्ण नेताहरु छान्न सकेन । फलतः उसले अधिकार स्थापितका लागि केन्द्रिय सत्तामा ठेलेको मधेसी जनाधिकार फोरम, सद्भावना पार्टीहरु विभाजन भएर केन्द्रिय सत्ताको स्वादमा लिप्त छन् । उपेन्द्र यादवदेखि विजय गच्छादार र जेपी गुप्तादेखि राजकिसोर यादवसम्म मधेसका नाममा सत्तामा घोडा चढिरहेका छन् । तर, उनले कहिलेपनि मधेसको विकासका लागि आफ्नो भुमिकाको खोजी गरेनन् । सरिता गिरी देखि श्यामसुन्दर गुप्ताहरुलाई मधेसले छान्यो जो आफ्नो भुमिकालाई स्पष्ट जवाफदेहि हुन सकेनन् । गायत्री साह हुन् वा वीपी यादव पासपोर्ट बेच्ने काण्डमा फँसेका यी नेतापनि मधेसले नै छानेको थियो । यीनले मधेसको कुन अधिकारको बारेमा आवाज उठाए त ?
मधेसको सवैभन्दा जटिल समस्या मधेसी दल र अहिलेसम्म तिनले छानेका नेतामात्र हुन् । उनले मधेसलाई राजनीतिक मुद्दा बनाएर केन्द्रिय सत्तामा जहिलेपनि आफ्नो जुका रजाई गरेका छन् । अहिलेपनि मधेस नामको धम्कीका आधारमा मधेसले उठाएको आन्दोलनलाई तुहाएका छन् । एक मधेस एक प्रदेशको नारा दिएर मधेसी जनताको भावना जित्दै केन्द्रिय सत्तामा अन्य राजनीतिक दललाई पछि पारेर संविधानसभामा एकछत्र मधेसी नेतालाई पठाएको मधेस किन आज अझै पीडामा छ ? किनभने जयप्रकाश गुप्ताहरुले सुरु गरेको मधेसी राजनीतिले उनलाई सत्तामा पु¥यायो तर त्यहि सत्तामा रहुन्जेलसम्म मधेसको मुहार फेर्नुको साटो आफ्नो पारिवारिक जीवनसुधारका लागि खटिए उनीहरु । जसका कारण अहिले जेलमा न्यायायलयको निर्णयलाई काटिरहेका छन् । मधेसको नियती हो वा नेताहरुको नियत यी विषय छुट्याउने जिम्मा मधेसी जनताहरुकै हो । तर, अहिलेसम्मको मधेसी नामको राजनीतिमा उम्रिएको भ्रष्टाचार र तिनले देखाएको हरेक कृयाकलापहरु मधेसी जनताको भावनाको मतमा टेकेर आफ्नो नियतलाई प्रष्ट पार्नका लागि क्षेत्रीय राजनीतिमा सक्रिय भए मधेसका नेताहरु । जसले विकासका सामान्य जगहरुपनि बसाल्न सकेनन् । उनीहरुले आफ्नो जनमतको आधारमा अहिलेपनि केन्द्रिय सत्ताको झण्डै ४९ प्रतिशत भाग ओगटेका छन् । तर, कुनै मधेसकेन्द्रित विकासका फोहरा छुटान सकेका छन त ? मधेसी जनताले नै यो प्रश्नको उत्तरपनि खोजुन । उनीहरुको यहि कमजोरीले अहिले मधेसमा आफ्नो भुमिका कमजोर देखेका अन्य राजनीतिक दलहरु संगठन विस्तारका लागि कस्सिएका छन् ।
संविधानसभामा माओवादी, कांग्रेस र एमाले मधेसबाट बढारिए । त्यसका अलावा गणतन्त्रको आन्दोलनमा राजावादीहरुको पनि नामनिसान नरहनेगरी मधेस स्वतन्त्रताको पक्षमा उभियो । विकासको मुल फुट्नुपर्ने प्राथमिक र सुगम रहेर पनि मधेसले राजनीतिको फोहोरी षडयन्त्रको शिकार बनीरहनुप¥यो । अहिले नेपाली कांग्रेस मधेस अभियानमा छ । माओवादी र एमालेलेपनि मधेसमा आफ्नो भुमिका बलियो बनाउनका लागि तिव्र कार्यक्रम गरिरहेका छन् । तर, त्योभन्दा पनि गतिलो कामचाँही अहिले राजावादीहरुल गरेका छन् । मधेसमा आफ्नो भुमिकालाई बढाउनका लागि राजावादीहरु उनीहरुभन्दा तिव्रताका साथ ‘मिसन मधेस’मा लागेका छन् ।