डरलाग्दो यौनहिंसा

कडा कानुनी उपचारको व्यवस्था भएपनि समाज हुने यौनहिंसालाई महिला आफैंले पनि बाहिर नल्याएका कारण समस्या समाधानको साटो बल्झिँदै गएको छ । घटनाहरु न्युनिकरणका लागि चेतनासँगै कानुनी कारवाही र समाजिक कारवाहीको पनि व्यवस्था हुनुपर्ने हो तर कहाँ छ ? महिलाविरुद्धको उजुरी, हिंसा र त्यसको कारवाहीका लागि सरकारी न्यायका लागि राष्ट्रिय महिला आयोग भएपनि प्रभावकारी रुपमा आयोगले काम गरिरहेको पाइँदैन । 


नेपाली समाजको चेतनास्तरको विकास नभएकै कारण नै समाजको प्रणाली, व्यक्ति र तिनको व्यवाहार र आचरणमा सुधार आउन सकेको देखिदैन । मुलुक विकास र अपराधहिन बनाउनका लागि चेतनाको विकास अनिवार्य हुन्छ । तर, चेतना कसरी समाजमा जगाउने भन्नेबारेमा राज्य गम्भिर हुन नसकेको हो अथवा सामाजिक प्राणीका रुपमा रहेका हामी आफैं गम्भिर हुन नसकेका हौं, समिक्षा गर्नुपर्ने भएको छ ।

समाजमा यौनहिंसाविरुद्धका अभियान कति चले थाहा छैन । तर, सहरमा निक्कै चलेका थिए । सहर र ग्रामिण भेगमा हुने यौनहिंसाका प्रकृति फरक होलान् तर दुवैको कारण भने एउटै छ, चेतनाको कमी, कानुनको बलियो कार्यान्वयन नहुनु आदी इत्यादी । फेरि यौनहिंसा निरन्तर चलिरहेको छ । न्युनिकरणको गुञ्जायस कति राख्ने ? समाज कतातिर हिँडिरहेको छ ? सवैले समिक्षा गर्न आवश्यक छ ।
विहीबार राती फेरि एक १६ वर्षिय किशोरीको सामुहिक बलात्कार भयो । कञ्चनपुरको भिमदत्त नगरपािलकाकी ती किशोरीलाई चारजनाले सामुहिक बलात्कार गरेका थिए । प्रेमीले कोठामा बोलाएर सामुहिक बलात्कार गरेको प्रहरी बताउँछ । अभियुक्तहरु चरै जनालाई पक्राउ गरिएको छ । बलात्कारमा संलग्न भगतपुरका दीपक चौधरी, रमेश चौधरी, चन्द्रकान्त पन्त र युवतीका प्रेमी भनिएका सुरेन्द्र भट्टलाई पक्राउ गरिएको एसपी राजेन्द्रप्रसाद चौधरीले बताए । युवतीको बयानका आधारमा राति २ बजेतिर चारै जनालाई पक्राउ गरी अनुसन्धान थालिएको चौधरी बताउँछन् । बलात्कृत युवतीको अवस्था सामान्य रहेको छ । बलात्कृत युवती भगतपुरमा डेरा गरी बस्दै आएकी थिइन् । पक्राउ परेका चारै जनाले बाटोमा हिँडिरहेका बेला प्रहरीले बिनाकारण पक्राउ गरी हिरासतमा राखेको बताइआएका छन् ।
त्यसो त बलात्कारका घटना कम छैनन् । विहीबारमात्र श्रीमतिलाई बलात्कार गरेको अभियोगमा काभ्रेप्लान्चोक पनौति नगरपालिका–३ का देवशरण बन्जारा पक्राउ परेका थिए । बहुविवाह गरेका बन्जाराकी माहिली पत्नी अमृताले पतिले आफुलाई बलात्कार र कुटपिट गरेको उजुरी गरेकी थिइन् । २२ असार साँझ बलात्कार गरेको उनले दिएको उजुरीमा उल्लेख थियो ।
गएको महिना पतिसहित मिलेर एक युवतीको मोरंगको विराटनगरमा सामुहिक बलात्कार गरे । विवाह गरेको केही सातामै ती युवती पति सन्तोष र देवर सुमन उपाध्यायबाट बलात्कारको शिकार भइन् । हेटौंडा निवासी सन्तोषको १ वैशाखमा विवाह भएको थियो । दाजुभाई मिलेर लठ्याउने औषधि खुवाएर बलात्कार गर्नेगरेको पीडितले दिएको उजुरीमा उल्लेख थियो । १७ जेठमा उनीमाथि सामुहिक बलात्कारसहित शारिरीक यातना समेत दिइएको थियो । उनका देवर सुमनले बलात्कार गरेको स्वीकार गरेका थिए । बलात्कारका आरोपितलाई प्रहरीले पक्राउ गरिसकेको छ ।
छोरी वलत्कार गर्ने भोजपुरको दक्षिणि होम्ताङ्ग–२ का सखलाल राईलाई जिल्ला अदालत भोजपुरले ५० हजार जरिवाना सहित २० वर्ष कैद सजाय सुनाएको छ ।
गत बैसाखमा महिनामा घरमा कोहि नभएको बेला छोरीलाई बलत्कार गर्दगदै आमाले देखेपछी घटना वाहिर आएको थियो । बलात्कार पछि फरार रहेका अभियुक्त सकलाललाई प्रहरीले संखुवासभा जिल्लाबाट पक्राउ गरेको थियो । आफ्नै छोरीलाई जवरजस्ती गरेको  जाहेरिका आधारमा प्रहरले राईलाई  प्रक्राउ गरेको थियो ।
त्यस्तै, १२ वर्षिया छोरीलाई बलात्कार गर्ने हेटौंडा–८ का ४० वर्षिय जीवन लामालाई पनि प्रहरीले पक्राउ गरेको थियो । उनकी पत्नी सुकमायाले जिल्ला प्रहरी कार्यालयमा उजुरी दिएपछि उनी पक्राउ परेका थिए । साइँली छोरीलाई बलात्कार गरिरहेको अवस्थामा माहिली छोरीले देखेपछि उनी पक्राउ परेका थिए । उनले छोरीलाई बारम्बार बलात्कार गरेको उजुरीमा उल्लेख थियो । 
महिला हिंसाविरुद्धको अभियान कम छैन । महिला हिंसाविरुद्ध धेरै अभियानहरु पनि चलिरहेका छन् । तर, महिलाहिंसाको डरलाग्दो पाटोका रुपमा देखिएका बलात्कारका घटनामा न्युनिकरण आउन सकेका छैनन् । चेतनास्तरको विकास नभएको र हिंसा सहने कारणले पनि बलात्कारका घटना बढिरहेका छन् । यस्ता घटना अधिकारकर्मी र पत्रकारसम्म पुगेका मात्र बाहिर आएका छन् । कतिपय घटनाहरु गुपचुप राखिने गरेका कारण पनि बलात्कारका घटना मौलाइरहेका छन् ।
कडा कानुनी उपचारको व्यवस्था भएपनि समाज हुने यौनहिंसालाई महिला आफैंले पनि बाहिर नल्याएका कारण समस्या समाधानको साटो बल्झिँदै गएको छ । घटनाहरु न्युनिकरणका लागि चेतनासँगै कानुनी कारवाही र समाजिक कारवाहीको पनि व्यवस्था हुनुपर्ने हो तर कहाँ छ ? महिलाविरुद्धको उजुरी, हिंसा र त्यसको कारवाहीका लागि सरकारी न्यायका लागि राष्ट्रिय महिला आयोग भएपनि प्रभावकारी रुपमा आयोगले काम गरिरहेको पाइँदैन । यद्यपि, आयोगसम्म पुगेका मुद्दाका विषयमा भने आयोगले मुद्दा चलाउने गरेको छ । कतिपय मुद्दाहरु आयोगसम्म पनि पुगेका छैनन्, प्रहरीसम्म पनि पुग्ने गरेको छैन । कतिपय मिलापत्रमा मिलाइने गरेकाले पनि पीडकहरुले हौसला पाउने गरेका छन् ।
कतिपय ठाउँमा कानुनको रक्षकहरु पनि यौनहिंसा पीडकका रुपमा सार्वजनिक हुन थालेका छन् । अछाममा नेपाल प्रहरीका सहायक निरीक्षकबाट १५ वर्षीया एक किशोरी बलत्कृत भइन् । घुघुरकोट–२ की ती किशोरीलई प्रहरी सहायक निरीक्षक ललमणि नाथले जबर्जस्ती करणी गरेको आरोपसहित प्रहरीमा जाहेरी परेको छ । किशोरीका आफन्तले नाथविरुद्ध बिहीबार जिल्ला प्रहरी कार्यालयमा जाहेरी दिएका हुन् । जाहेरीमा असार ३० गते नाथले किशोरीलई बलत्कार गरेको उल्लेख भएको निमित्त जिल्ल प्रहरी प्रमुख इन्स्पेक्टर लक्ष्मण खड्काले जानकारी दिए । बैतडी रुद्रेश्वर घर भएका ४० वर्षीय नाथ इलका प्रहरी कार्यालय घुघुरकोटमा कार्यरत छन् । किशोरी बलत्कारको आरोप लागेका नालाई जागिरबाट निलम्बन गर्न बिहीबार नै क्षेत्रीय प्रहरी कार्यालयलई पत्र लेखेको खड्काले जानकारी दिए । आरोपित नाथ घटना भएको भनिएको दिनदेखि नै जिल्ला प्रहरीको नियन्त्रणमा रहेको खड्काले जानकारी दिए । किशोरीको बिहीबार नै जिल्ल अस्पताल मङ्गलसेनमा स्वास्थ्य परीक्षण गरिएको थियो । नाथविरुद्ध बिहीबार नै जबर्जस्ती करणीको मुद्दा दर्ता भएको थियो ।
यौन हिंसा कानुनी अपराधमात्र होइन, सामाजिक दुराचार हो । यसमा सजाय दिँदैनमा पीडितको मानसिक अवस्था सुधारिन्छ र उसले क्षतिपूर्ति पाउँछ भन्ने हुँदैन । यौनहिंसा न्युनिकरणका लागि घरदेखि नै चेतना, सामाजिक अपराध, कानुनी अपराधको पाटोमा शिक्षा दिनुपर्ने खाँचो देखिएको छ । खासगरी दक्षिण एसीयाभित्र यौनहिंसा भयानक हुने गरेको छ । उल्लेखित घटनाहरुलाई नै हेर्ने हो भने पनि ग्रामिण र चेतनाको अभाव भएका ठाउँमा नै यौनहिंसाले व्यापकता पाएको छ । यी घटनाहरु प्रहरीसम्म पुग्नु चेतनाको कारणले भएका होइनन्, यातनाको प्रताडना सहन नसकेका कारणले भएका हुन् । अव यी ठाउँहरुमा चेतनाको स्तर उकास्नुपर्छ या पर्दैन ? सहरका तारे होटलमा यौनहिंसाविरुद्धको अभियानको बारेमा धेरै कार्यक्रम भए । धेरै कार्यक्रम अहिले पनि काठमाडौंका सडकमा भइरहेका छन् । अधिकतम बजेटहरुले सहरमा सुकिला मुकिला नै पोसिएका छन् । अव ती बजेट, चेतनाका ति कार्यक्रम सहरकेन्द्रि होइन, पीडित केन्द्रित हुनुपर्छ । पीडितले न्याय पाउने र पीडकले आत्मग्लानी गर्ने कार्यक्रमका लागि खर्च हुनुपर्छ ।