मुग्लानेका दशैं

विनोद
काठमाडौं लगायत मुलुकका सवै ठाउँ दशैंको चटारोले अभ्यस्त भइसकेका छन् । खासगरी मुलुकका ग्रामिण इलाका र उपत्यका बाहिरका सहरहरुमा दशैं कसरी मनाउने भन्ने योजना बनीसकेको छ ।
उमेरसमुह अनुसार नै दशैंलाई मिलन उत्सवका रुपमा मनाउने पछिल्ला वर्षहरुको टे«न्डसँगै यसवर्षको दशैं सुरु भइसकेको छ । तर, दशैंलाई अझ बलियोसँग मनाउने ठूलो जनशक्ति मुलुक बाहिर छन् । जो, दशैंकै अवसर पारेर त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमान स्थलमा पाइला राख्न नपाउँदा दुखि छन् । तर, मुलुकबाहिरपनि उनीहरुले दशैंलाई फरक ढङ्गबाट मनाउने तयारी भने गर्न छाडेका छैनन् ।
विश्वका एक सय आठ मुलुकमा पुगेका नेपालीहरुले त्यस देशमा रहेको कानुनी, सांस्कृतिक र परम्परागत नियमलाई नमिचि आफ्नै पारामा दशैंको खुसीयाली बाँड्ने गरेका छन् । यसपल्टपनि यस्तै योजनाहरु बनाएका छन् विभिन्न मुलुकमा छरिएका नेपालीहरुले ।
नजिकिएको विजयादशमीलाई इन्टरनेटका पानामा सजाय जसरी मुग्लान छिरेकाहरुले पनि फरक–फरक ढङ्गले मनाउने भएका छन् । ‘अचेल चाडवाड त देशमा भन्दा यहाँ पो अलि बढि मनाउन थालेजस्तो छ । सांस्कृतिक कार्यक्रम, कलाकारहरुको घुइँचोपनि यतै हुने गरेको छ ।’ कतारको निर्माण कम्पनीमा कार्यरत सप्तरीका रामेश्वर साहका अनुसार दशैंका विभिन्न कार्यक्रमहरु तयार भइरहेका छन् । ‘त्यहि पनि नेपालमा बसेर मनाएजस्तो त हुँदैन तर दशैंमा विभिन्न समितिले आयोजना गरेका कार्यक्रममा रमाउने त छँदै छ, हामीले पनि सामुहिक योजना बनाएका छौं ।’ साह इमेलमा लेख्छन्–‘दशैं यहाँ भव्य रुपमा मनाउने तयारीमा लागेका छौं । दुर्गा थापेर टिका लगाएर त मनाउन पाइँदैन तर पूर्वदेखिका पश्चिमसम्मका साथीहरु मिलेर खसी काटेर खाने योजना बनाएका छौं ।’
उनी कार्यरत निर्माण कम्पनीमा रहेका नेपाली कामदारहरु मिलेर कम्तिमा छ सय रियाल अर्थात् १२ हजार रुपियाँ पर्ने खसी किन्ने योजना छ । भन्छन्–‘अरु त यहाँ के नै गर्न पाइन्न, पुजाआजा र टिकाकोकुरा सम्भव भएन, खाएर सवैजना मिलेर रमाइलो गर्ने तयारीचाँही भव्य भइरहेको छ ।’
गाउँघर र आफ्ना आफन्तसँग नभेटी मनाएको दशैं खल्लै हुन्छ । तरपनि दशैंभन्नासाथ आउने नयाँ उमङ्गलाई रमाइलोसँग मनाउने योजनामा छन्, दुवईमा मार्केटिङमा कार्यरत खगेन्द्र दङ्गाल । ‘कम्पनीका धेरैले विदा पाएका छैनौं, तर दशैंलाई खल्ला नबनाउनका लागि एउटा रमणीय ठाउँमा गएर पिकनिक गर्ने योजना बनाएका छौं ।’ उनले भने,‘यहाँको फुजैराह स्टेट प्राकृतिक रुपमा सुन्दर भएकाले त्यहाँ गएर पिकनिक गर्ने योजना छ ।’ फुजैराह संयुक्त अरव इमिरेट्स (युएइ)को प्राकृतिक स्रोतसाधनको धनी राज्य हो । पर्यटकीय राज्यका रुपमा पनि विकसित भइरहेको छ । युएईका छ राज्यमध्ये यो निक्कै सुन्दर छ । दङ्गालको समुहको सम्पर्कमा रहेका नेपालीहरु दुवई, आवुधावी, सारजाह, अजमान, रास अल खेइमा र फुजैराहमा छरिएका रहेकाले दशैंलाई संयुक्त रुपमा मनाउने योजना बनाएका छन् ।
मलेशियामा रहेका गिरीश पोखरेल साथीहरुसँग मिलेर एक रात सँगै विताउने भएका छन् । दशैंका लागि उनीहरुले केही वाइनसँगै साथीहरुको गफगाफलाई मिसाउने तयारी गरेका छन् । ‘निक्कै लामो व्यवस्ततामा यहाँ रहेका साथीहरुसँग भेट हुन पाउँदैन, दशैंमाचाँही निक्कैजना भेला भएर स्याम्पियन लिने तयारी भइरहेको छ ।’ पोखरेलले भने,‘यहाँको दशैं घरको जस्तो कहाँ हुन्थ्यो र यसो मन बहलाउने बाहना पनि त चाहियो नि ?’
इजरायलमा दशैं त्यति महत्वकासाथ मनाउनका लागि साथीहरुसँगको भेट सहज छैन । त्यसकारण एकै ठाउँमा जम्मा भएका केही साथीहरु मिलेरै ‘गेट टुगेदर’ गरेर दशैं विताउने तयारीमा जुटेकी छिन् पार्वती पराजुली । इन्टरनेट च्याटमा लेख्छिन्,‘अव यहाँ साथीहरु अली कम छन् त्यसकारण हामी जति छौं त्यति भेला भएर मनाउने तयारी गरिरहेका छौं ।’ जेरुसेलमस्थित अस्पतालमा कार्यरत रुब्बु थापाको पनि दशैंको खास योजना छैन । उनी इन्टरनेटमार्फत लेख्छिन्,‘यसपालीको दशैंमा नेपाल आउन पाइएन, विदा नभएका कारण मनाउन पाइएन । यहाँपनि दशैंका लागि छुटी छैन । त्यसै वित्ने भयो ।’ उनले केहीसाथीहरुसँग मिलेर डिनर गर्ने तयारी गरेकी छन् । भन्छिन्,‘डिनरसम्म गरिन्छ होला ।’
कोरियामा दशैंका फरक–फरक तयारीहरु भइरहेका छन् । कोही डान्स पार्टीको मज्जामा झुम्मिने तयारीमा जुटेका छन् भने धेरै समुद्र तटमा ग्यादेरिङ्को योजना बनाइरहेका छन् । कोरियामा कार्यरत बसन्त लुइँटेल भन्छन्,‘यसपालीचाँही ‘बिच पार्टी’ हुनेछ । साथीहरु भेला भएर हामी त्यहिँ नाच्ने गाउने र एकआपसमा शुभकामना आदानप्रदान गर्ने तयारीमा छौं ।’ पछिल्लो समयमा कोरियामा युवापुस्ता बढीरहेका कारण उनीहरु कोरियन म्युजिक र नेपाली दशैंको रिमिक्सको तयारीमा पनि लागेका छन् । भन्छन्–‘फुर्सद एक दिन हुन्छ अहिलेसम्म कोरियन म्युजिकको स्वाद राम्रोसँग लिन पाएको छैन, कोरियन म्युजिकसँगै दशैं उत्सव मनाउने तयारी गरिरहेका छौं ।’
एक धागो कम्पनीमा कार्यरत दिपक भारतीका अनुसार दश जनाको समुह मिलेर खसी किन्ने योजना बनेको छ । उनले भने,‘जसरी पनि मनाउनुपर्ने भएपछि यहाँ कार्यरत साथीहरुले यस्तो सल्लाह गरेका छन् । रमाइलै गर्ने तयारीमा जुटेका छौं ।’ युरोप तथा अमेरिकामा भने दशैं नेपाली पारामै मनाउने परिवारहरु ज्यादा छन् । अमेरिकामा ज्यादातर नेपालीहरु परिवारसहित नै रहेका कारण टिका लगाउने र कुनै राम्रो ठाउँमा पारिवारिक भ्रमण गरेर मनाउने चलन बढ्न थालेको छ । क्यालिफोर्नियामा रहेका विराटनगरका मञ्जिभ भट्टराई भन्छन्–‘यहाँ नेपालीहरुको समाजले सामुहिक रुपमा दशैं मनाउँछ । संस्कृतिलाई फरक ढङ्गबाट मनाउने गरिन्छ, सवै सहभागी हुन्छन् ।’ जमरा राख्ने, टिका लगाएर भ्रमणमा जाने योजना व्यापक हुने गरेको छ ।  विदेशमा रहेका नेपाली र भारतीयहरुले विजयादशमीलाई मनाउने गरेका छन् । युरोपका सवै देशहरुमा छरिएर रहेका नेपालीहरुसहित अमेरिका, क्यानडा, रुसमा पनि दशैं मनाइन्छ ।