वैगुन (भण्टा) को करामत

 

नेपालमा पत्रकार थुनायो तरकारीले

नेपालका पत्रकार सुशिल पन्त यतिवेला समाचार लेखेका कारण महानगरीय प्रहरीमा थुनामा छन् । उनले समाचार लेखे वैगुन –भण्टा)सँग सम्बन्धित विषयमा रे । उनलाई विद्युतिय कानुनले छोयो । भण्टा खाने कि गर्ने भन्ने विषयमा उल्लेख गरेका कारण नै उनले यस्तो समस्या व्यहोर्नुपरेको हो । एउटा भण्टाको प्रयोगको विषयमा लेखिएको समाचारले अहिले नेपालको प्रशासनयन्त्रको सात्तो लिएको छ । ऐन र कानुन परिमार्जनसम्मका बहस सुरु भइसकेका छन् । नियत र नियोजनको कुराहरु उठिरहेका छन् । एकजना हो र ? यो तीन पत्रकारलाई हिरासतमा पु¥याउने कारण पनि बनेको छ । नाम चलेको एक कलेजको कुरापनि जोडिएपछि यस्तो आतंक सुरु भएको हो । जे होस् वैगुन कतिसम्म वैगुनी छ भन्ने केही प्रसंगहरु यस्ता पनि छन् ।
000

अकबर र वीरबलको कथासँग पनि जोडिएको छ, वैगुन प्रकरण । कथा यस्तो रहेछ...
अकबरले वैगुन (भण्टा) बारे बीरबलसँग बुझ्ने कोशिश गरेछन् । ‘वीरवल भण्टा के हो ?’
‘तरकारी हो, सरकार ।’
‘यसको विशेषता के हो ?’
‘यो वैगुन पनि भनिन्छ, विशेषताचाँही पुष्टि गर्न बाँकी छ सरकार ।’
अकबरको जिद्दिसँग वीरवलको केही लागेन । त्यसलाई प्रमाणित गर्नका लागि एकदिन वीरवलले हरेक तरकारीहरु वैगुनकै बनाए । सवैप्रकारका खानेकुरासँग मिसाएपछि अकबरले पनि स्वाद लिएर खाएछन् । पछि त्यहि वैगुन खाएका कारण उनलाई पखाला पनि लागेछ ।
अकबरले वीरबलसँग भनेछन्–‘वैगुन खाएको यस्तो भयो ।’
वीरवलले उत्तर दिए–‘सरकार त्यसकारण यो वैगुन हो । यसको कुनै गुण नै छैन । यसले अप्ठेरोमा पार्छ ।’
 

नेपालको प्रख्यात ठाउँहरुमा वैगुन विक्रिमा राखिन्न । सहरहरुमा वैगुन आतंक मच्चिन थालेपछि वैगुन विक्रिका लागि सेन्सर नै गरिएको छ ।
सांकेतिक रुपको यस्तो संकेतबारे केहीमात्र जानकार छन् । पूर्वतिरको नामी सहरमा वैगुनले आतंक मच्चाएको थियो, कुनैवेला । सुनेको कुरा हो– धरानस्थि वीपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानमा वैगुन खाएर भन्दा पनि प्रयो गरेर विरामी हुनेहरु बढेपछि पूर्वका केही सहरहरुमा वैगुन विक्रिमा प्रतिवन्ध भयो रे ।

-सामान्यतया भान्छामा काम गर्नेहरु पनि तरकारीकै गुणमा पनि वैगुनलाई मन पराउँदैनन् । किरा चाँडो लाग्नेकारण, काट्न र पखाल्न समस्या हुने भएकाले पनि भान्छेहरुले वैगुनको तुलनामा अर्को तरकारी बनाउन सहज ठान्छन् ।
तर, नेपालका तराइमा यसका विभिन्न फरक परिकार बनाएर खाने चलनचाँही निक्कै राम्रो छ । बनाउन जान्नेहरुका लागि राम्रो तरकारी बन्न सक्ला तर बहुसंख्यकका तुलनामा यो उत्तम छैन । 
-स्वास्थ्यका रुपमा पनि चिकित्सकहरुले वैगुनलाई सहज ठान्दैनन् । उनीहरुले सवैकुरा खाने सल्लाह दिन्छन् तर वैगुनको खाने सल्लाह कम दिन्छन् । खासगरी छालाका रोगीहरुका लागि त यो विष सरह हुने बुझिएको छ ।
वैगुन चिलाउने रोगको मुख्य कारण नै हो । त्यसो भए के वैगुनको उत्पादन नगर्ने ? नखाने ? यी कुराहरु उठ्न सक्छन् । यदि यसका फाइदा भन्दा वेफाइदा ज्यादा छन् र मान्छेलाई कानुनका नाममा कस्टडीसम्म पु¥याउँछ भने किन खाने भण्टा ? यो आतंक मच्चाउने तरकारी हो भने किन गर्ने खेती ? बहस जारी छ । 

उत्तराखण्डमा वैगुन उत्पादन प्रतिवन्ध

भारतको उत्तराखण्ड सरकारले त वैगुनको उत्पादन बन्द गराउनका लागि सरकारी आदेश नै जारी गरेको थियो । द हिन्दुका अनुसार त्यहाँका विद्यार्थीदेखि सवैले वैगुनउत्पादनविरुद्ध आन्दोलन नै गरेका थिए । त्यसको एउटा तस्वीर यहाँ पनि छ ।

भण्टाउत्पादन विरोधमा उत्तराखण्डका विद्यार्थी । तस्विर : द हिन्दु

उत्तराखण्ड सरकारले त त्यहाँको वातावरणलाई मध्यनजर गरी वैगुन उत्पादनका लागि व्याण्ड गर्ने निर्णय गरेको थियो । भारतका सात राज्यहरु यो बहसमा उभिएका थिए । पश्चिम वंगाल, कर्नाटक, विहारसम्मले वैगुन उत्पादनमा व्याण्ड गर्ने विषयमा बहस चलाएका नै हुन् । यसको कारण सम्पूर्ण वातावरणको संज्ञा दिएका थिए । उडिसामा पनि यो उत्पादनमा प्रतिवन्ध नै छ ।
वैगुन अन्तर्राष्ट्रियुस्तरको बहसको विषय बनीरहेको छ । किन यसरी वैगुनले भारत र नेपालमा आतंक मच्चाइरहेको छ त ? विचारणीय छैन त ?